TUDEJ- Thinking Of Urban Decoding Journal Son Sayı

Akıllı şehir kavramı şehirlerde karşılaşılan sorunlarla yüzleşmek için bir strateji olarak ortaya çıkmıştır. Akıllı şehir, bilgi, dijital ve telekomünikasyon teknolojileri aracılığıyla kentsel operasyonların sakinlerinin yararına iyileştirilmesi için geleneksel ağların ve hizmetlerin daha esnek, verimli ve sürdürülebilir hale getirildiği bir yerdir. Bu çalışmada önemli ekonomik, eğitimsel, çevresel ve sosyal katkılar sunan akıllı şehir olgusu dünya çapındaki uygulamalarına odaklanılarak küresel bir perspektiften analiz edilmiştir. Bu çerçevede akıllı şehir kavramının tanım ve özelliklerini açıklamak, akıllı şehir kavramının temel kazanımlarını vurgulamak, Eden Strateji Enstitüsü’nün 2020/2021 yıllarına yönelik dünyada 235 potansiyel akıllı şehri düzeyindeki “En İyi 50 Akıllı Şehir Hükümeti Sıralaması”na göre akıllı şehir uygulamalarında öncü kentlerden Seul, Londra ve New York’u ayrıntılı olarak ele alarak bu şehirleri akıllı yapan uygulamaları ve şehir yönetimlerinin rolünü ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu üç önde gelen şehirde akıllı şehir deneyimleri literatür araştırması ve on temel faktör (vizyon, liderlik, bütçe, mali teşvikler, destek programları, yeteneğe hazırlık, insan odaklılık, inovasyon ekosistemleri, akıllı politikalar, geçmiş performans) bağlamında karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Ilk 50’de yer alan şehirler bütüncül olarak ele alındığında şehirlerin en başarılı oldukları üç gösterge Performans geçmişi, Vizyon ve İnsan merkezlilik olurken daha az başarılı oldukları göstergeler Finansal teşvikler, Destek programları ve Inovasyon ekosistemleri olmuştur. İncelenen üç şehir bu faktör ortalama değerleri açısından ele alındığında; tüm öncü akıllı şehirler gibi Seul Performans geçmişi göstergesi bağlamında; Londra Vizyon ve Performans geçmişi göstergesi bağlamında; New York ise Vizyon göstergesi bağlamında çok başarılıdır. Çalışmanın sonuçları akıllı şehir girişimlerinin sektörler arası etkilerinin ve sosyal bağlantılı yönlerin önemini göstermekte olup plancılara, tasarımcılara ve politikacılara yol gösterici niteliktedir.

Günümüzdeki kentleşme problemlerinin getirmiş olduğu hava, su ve çevre kirliliği, küresel ısınma, iklim değişiklikleri ve ısı adaları gibi sorunlara çözüm olarak sürdürülebilirlik ilkesi yaygınlaşmaya başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yapı malzemelerinin de değişmesi, geleneksel malzemelerden akıllı malzemelere geçişi desteklemektedir. Hem sürdürülebilir yaklaşımı desteklemesi, hem de geleneksel malzemelerden daha çok kullanıcı odaklı olmaları ile literatürde yer edinmektedir. Bu çalışmanın ana konusunu da kendi kendini onarabilme, algılayabilme ve çevresel uyaranlara cevap verebilme yeteneğine sahip, akıllı malzemeler oluşturmaktadır. Akıllı malzemeler, dışarıdan gelen çevresel uyarılar karşısında, şekil ya da enerji dönüşümü olarak tepki veren, daha sonra orijinal haline dönebilen (tersinir) malzemelerdir. Çevresel etkenler hedefli olan bu yenilikçi malzemelerin, direkt olarak dışarıdan gelen etkenlere maruz kalan yapı kabuğunda kullanımı oldukça önem taşımaktadır. Bu bağlamda, çalışmada yapı kabuğu elemanları olan cephe, çatı ve kabukta kullanılan akıllı malzemeler incelenmektedir. Dış etkenlere direkt olarak maruz kalmayan döşeme ve duvar elemanlarında kullanılan akıllı malzemeler incelenmemiştir. İncelenen yapılar olarak, Cern Globe of Science and İnnovation Binası, Brasilia Stadyumu, Kaohsiung Stadyumu, Bloom Pavilyonu, Hygroskin Pavilyonu, Ara Pacis Museum, Xicui Eğlence Merkezi, Arap Enstitüsü ve House R 128 yapıları seçilmiştir. Seçilen bu yapıların, yapı kabuklarında kullanılan akıllı malzemeler incelenerek özellikleri açıklanmıştır. İnceleme sonucunda, akıllı malzeme kullanımının olduğu yapıların, aynı zamanda sürdürülebilir hedefli yapılar olması dikkat çekmektedir. Yapı kabuklarına direkt olarak entegre ya da yapı kabuğuna bir sistemle entegre olabilen akıllı malzemelerin çok çeşitli olmaları ve kullanıcı konforuna yönelik sorunları çözebilmeleri gibi avantajlarından kaynaklı, yapılarda kolaylıkla ilişkilendirilebilmektedirler. Herhangi bir kontrol sistemine gerek duymayan akıllı malzemelerin sayesinde, yapılarda enerji tüketiminin azaldığı bu bağlamda da günümüz sorunlarını çözebildikleri öngörülmektedir.

Bu makalenin amacı Scopus veri tabanında Yavaş Şehir (Cittaslow) ilgili yayınların R Studio-Biblioshiny programıyla bilimsel haritalanmasıdır. Araştırmada nicel araştırma yöntemi olan bibliyometrik analiz yöntemi uygulanmıştır. Araştırma yöntemi iki adımda gerçekleşmiştir. İlk adımda Scopus veri tabanında başlık-özet-anahtar kelimelerinde (TS=(cittaslow OR Cittaslow OR CittaSlow OR "Slow city" OR "Slow cities")) arama yapılmıştır. Bu arama sonucunda konuyla ilgili 182 yayına erişilmiştir. İkinci adımda ise elde edilen veriler R Studio-Biblioshiny programının aracılığıyla verilerin analizleri yapılmıştır. Bu analizler yazarlar, kurumlar, dokümanlar, ülkeler, atıflar ve kelimelerin analizlerinden oluşmaktadır. Analiz sonuçlarına göre 2003-2024 yılları arasında 182 yayın bulunmaktadır. Scopus veri tabanında dokuman sayısın 2021 yılında zirve durumdadır. Yazarlardan Pink ve Jaszczak en fazla yayını olan yazarlardır. Yavaş şehirlerle ilgili en fazla yayını olan ülkeler sırasıyla Türkiye, Polonya ve United Kingdom. Yayın sayısıyla ön plana çıkan kurumlar Uniwersytet Warminsko-Mazurski w Olsztynie, Loughborough University, Queensland University of Technology, Dokuz Eylül Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Virginia Polytechnic Institute. Biblioshiny yazılımı veri analizlerine göre most relevant sources; Sustainability (Switzerland), Sustainable Tourism and Tourism Planning and Development. Ayrıca tematik haritalar ve faktöriyel analizlere ait istatiksel verilerin analizleri görselleştirilmiştir. Yayınlarda kullanılan anahtar kelime frekansı en fazla olan kelimeler sırasıyla sürdürülebilir kalkınma, yaşam kalitesi, kentsel gelişim, kentsel planlama, yavaş turizm, kentsel alanlar ve küreselleşmedir. Bu kelimeler ait kelime bulutu oluşturulmuştur. Kelime bulunda frekans değeri en yüksek olan kelime(ler) yazı puntosu olarak daha büyük diğer kelimler frekans değerine göre daha küçük olarak görselleşerek renkli bir kelime bulutu oluşmaktadır. Sonuç olarak son yıllarda yavaş şehirlerle (cittaslow) konulu yayınların bilimsel haritalanmasıyla mevcut yayınlar değerlendirilmiş ve araştırmacılar için bir yol haritası çizerek fikir edinmelerini sağlanmıştır.

Bu makale, şehir kimliğinin oluşumunda sanatçıların oynadığı rolü, Vincent Van Gogh’un Arles’taki sanatsal faaliyetleri üzerinden incelemektedir. Van Gogh, 1888-1889 yılları arasında Arles’ta geçirdiği sürede, şehirle derin bir etkileşim içine girerek bu küçük kasabanın kimliğini dönüştürmüş ve dünya sanat tarihinde önemli bir yere oturtmuştur. Van Gogh’un Arles döneminde ürettiği eserler, yalnızca sanatçının iç dünyasını değil, aynı zamanda Arles’ın doğal ve kültürel çevresini de güçlü bir şekilde yansıtmaktadır. Çalışma, Van Gogh’un Arles’taki yaşamı ve bu dönemde ürettiği eserler ile şehrin kimliği arasındaki karşılıklı etkileşimi analiz etmektedir. Sanatçının mekânsal algısı ve şehre dair sanatsal temsilleri, Arles’ın küresel bir sanat merkezi olarak algılanmasına katkıda bulunmuştur. Van Gogh’un Arles’taki varlığı, şehrin kültürel kimliğinin şekillenmesinde ve dünya genelinde tanınmasında kilit bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, makale, sanatın ve sanatçının bir şehrin kimliği üzerindeki dönüştürücü etkisini vurgulamaktadır. Makale, şehir ve sanat ilişkisini, kültürel kimlik ve mekân teorileri çerçevesinde ele almaktadır. Bu doğrultuda, Van Gogh’un sanatsal üretiminin Arles’ın kentsel kimliğine olan etkisi detaylı bir şekilde incelenmektedir. Van Gogh'un Arles şehri hakkında birden fazla eser ürettiği tespit edilmiştir. Kaynaklarda sanatçının bu şehre büyük önem verdiği belirtilmektedir. Sanatçı, şehre verdiği önemi eserlerinde ana konu yaparak göstermiştir. Sanatın bir şehir üzerindeki etkisi, o şehri sıradan bir yer olmaktan çıkarıp evrensel bir anlatı ve estetik simgeye dönüştürme becerisinde yatar. Şehir, salt coğrafi veya tarihsel bir yer olmaktan çıkar, kültürel kimliğini güçlendirir ve sanatın evrensel diliyle harmanlanarak zamansız bir eser haline gelir. Sanatçılar şehirleri duygusal ve sosyolojik bir bağlamda ele alarak gündelik yaşamı estetik bir deneyime dönüştürür ve şehirlerin kültürel hafızasını şekillendirirler. Van Gogh'un bu bağlamdaki eserleriyle Arles şehrine sanatsal bir kimlik kazandırdığı ve şehri çağının ve sınırlarının çok ötesine taşıdığı sonucuna varılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti idari teşkilatı, merkezden yönetim ve yerinden yönetim (adem-i merkeziyet) prensiplerine uygun bir şekilde örgütlenmiştir. Yerinden yönetim kuruluşları arasında önemli bir yer tutan yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları il özel idaresi, belediye ve köydür. Bununla birlikte sanayileşme, tarım, turizm gibi çeşitli nedenlerle diğer yerlere kıyasla yurdun bazı şehirlerinde nüfusun yoğunlaştığı görülmektedir. Nüfus yoğunluğu yaşanan bu şehirlerde ulaşım, altyapı, imar, katı atık bertarafı gibi pek çok kamu hizmetinin sürekli ve kendisinden beklenen kalitede gerçekleştirilmesi, nüfus yoğunluğunun daha az olduğu şehirlere kıyasla farklı ve özel bir yönetim şekli gerektirmektedir. Bu problem anayasa koyucu tarafından da öngörülmüş olacak ki Anayasa m. 127’ye “Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir” hükmü eklenmiştir. Maddede zikredilen özel yönetim biçimi, Türkiye Cumhuriyeti idari teşkilatında büyükşehir belediyeleri şeklinde somutlaştırılmıştır. Günümüzde 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu çerçevesinde kurulan otuz büyükşehir belediyesi ülkemizde hizmet vermektedir. Büyükşehir belediyesi kurulan illerde, büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyeleri şeklinde iki kademeli bir yönetim biçimi oluşturulmaktadır. Büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında gerek faaliyet alanları gerekse yerine getirmekle yükümlü oldukları görevler açısından çakışmaların ve uyuşmazlıkların yaşanması mümkündür. İmar planlaması ve imar denetimi, uygulamada büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında uyuşmazlıkların yoğunlaştığı alanlardan biridir. Zira büyükşehir belediyesine koordinasyon ve uyumun sağlanmasını ve kamu hizmetlerinin gereği gibi sunulmasını güvence altına almak amacıyla çeşitli yetkiler tanınmıştır. Doktrinde büyükşehir belediyesine tanınan bu yetkilerin, Anayasa m. 127/5’te hüküm altına alınan idari vesayet denetimi kapsamında kaldığı ağırlıklı olarak kabul edilmektedir. Öte yandan idari vesayetin merkezi idarenin mahalli idareler üzerinde sahip olduğu bir yetki olduğu Anayasa m. 127’de düzenlenmiştir. Bu makalede idarenin bütünlüğü ilkesi çerçevesinde büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki hukuki ilişki incelenmiştir. Bu kapsamda gerek uygulama imar planlarının hazırlanmasında gerekse ilçe belediyelerinin imar uygulamalarının denetlenmesinde 5216 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyelerine verilen yetkiler hukuki açıdan tahlil edilmiştir.

Geleceğe yönelik mekansal planlamanın verilerden bağımsız yapılamayacağı açıktır. Bu çalışmada geleceğin dayanıklı şehirlerinin temelini oluşturacak inşaat alanı artışı, yeşil alan değişiklikleri, nem ve aşırı yaz sıcaklıkları arasındaki ilişkilere dayanarak gelecekteki eğilimleri tahmin eden bir 'akıllı planlama sistemi' geliştirildi. Başlangıçta, 2012-2021 yılları arasında Türkiye'nin başkenti Ankara'nın Etimesgut İlçesi'ndeki dört mahalleden inşaat, nem, yeşil alan ve sıcaklık verileri toplanıp analiz edildi. Bu verilerin arasındaki ilişti tespit edildi. Sonuçlar, artan inşaatların yaz sıcaklıklarında ve nemde artışlara yol açtığını gösterdi. Çalışmanın ikinci aşamasında Python'da 'akıllı planlama sistemi' adı verilen ve ilk aşamada elde edilen veriler arasındaki ilişkilere dayanarak geleceğe yönelik tahminler yapan bir yazılım oluşturuldu. Bu yazılım, kente yönelik farklı müdahalelerin sonuçlarını ve büyüyen kentsel alanlarda inşaatın etkilerini öngörmenin mümkün olduğunu gösterdi. Sonuç olarak, iklimsel ve çevresel olumsuz etkileri önleyecek çözümler bulmanın mümkün olduğu ve böylece sürdürülebilir şehirlerin ulaşılabilir hale getirildiği ortaya konuldu. Bu araştırma, insan kaynaklı çevresel değişikliklerden kaynaklanabilecek kentsel sorunları açıkça göstermektedir …………. …………… …………. ……. …….. ………………… ………… ……. ……….. …………. ………… ………… ……….. …………. ……….. ……………… ……….. …… … . ………. …….. ……… ……….. ………. … ……. …… …. . ………. ……….. …… ……… …. ……….. ……. …… ….. ………… ……… …… …….. …… …. …….. ……… …. ….. ……… …… ……… ……… …… ……. ……… …… ……. …… ……. ……… …… …….. ……… ……… .. ….. …… ….. ……. ……. …… ….. ….. ……. …. …… ….. …….. …….. ……. …….. ……… …….. ………. ……….. ……….. ……. ….. …………….. ……. …. …….. …… …. …….. ……. ……. …….. .

Dünyada şehir planlama disiplini, Sanayi devrimine koşut olarak kentlerde nüfus yığılmaları ve kentsel sorunların ortaya çıkmasıyla doğmuştur. Yeni bir anlayış ve yaklaşımı gerekli kılan bu gelişmeler, zamanla kentsel mekanın tasarlanmasının ötesine geçerek, sosyal, ekonomik hatta günümüzde çevresel boyutları da kapsayan bir uğraş alanı haline gelmesine neden olmuştur. Meslek alanının genişleyerek yeni bir meslek adamına duyduğu ihtiyaç, önce mimar veya mimar-şehirci ihtisasına sahip uzmanlarca giderilmiş sonra şehir plancısı yetiştirecek kurumsal yapının oluşmasıyla devam etmiştir. Türkiye’de şehir planlama disiplini de Batı’daki bu gelişmeleri takip etmiştir. İlk şehir planlama çalışmaları, yurtdışından davet edilen uzmanlar tarafından yürütülmüş, daha sonra yeterli meslek adamının yetiştirildiği kabulüyle Türkiye’deki meslek adamları planlama çalışmalarına devam etmiştir. Bu çalışmada, 3194 sayılı İmar Kanunu yayımlanana kadar Türkiye’de şehir planlama disiplininin kurumsallaşması üzerine literatür araştırması yapılmıştır. Türkiye’de ilk imar planlarının ve şehir planlama çalışmalarının oluşturulma süreci incelenmiştir, Cumhuriyet dönemi ve sonrasında üretilen planlama çalışmalarına, planlama mesleğinin kurumsallaşmasına yönelik görüşlere ve planlara ulaşılmıştır. 1960’lara kadar üretilen planlama çalışmalarında, ölçekler arası bütünlük ve tutarlılığın önem kazandığı, alt ölçekte oluşacak kentsel mekanlara yönelik çizim, perspektif, görünüş hatta bina tipolojilerine kadar inen ölçekte çalışmaların yapıldığı görülmüştür. 1960’lardan sonra ise ölçekler arası bütünlük ve tutarlılık planlama süreçlerinde zayıflamaya başlamıştır. 3194 sayılı kanunla başlayan dönemde ise, genellikle TAKS ve KAKS değerlerinin, kat yüksekliklerinin ve yapılaşma düzenlerinin belirlendiği bir planlama dilinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bir diğer eleştiri ise imar yönetmelikleri ile tüm kentler için aynı, yerel özellikleri yansıtmayan ölçütlerin belirlenmesi, bunun da tek tip bir çevrenin oluşmasına zemin hazırlamasıdır. Sonuç olarak, kentlerin büyümesi, yürürlüğe giren yasalar ve disiplinler arası ihtisaslaşmanın sonucunda planlamanın dili zaman içerisinde değişim geçirmiştir.